Para sa Pamilya, Para sa Bayan
Upang maiwasan ang pagkakaroon ng ulcer sa tiyan, maaaring sundin ang mga sumusunod na hakbang:
Makabubuting makipag-ugnayan kaagad sa doktor sa simula pa lang na makaranas ng mga sintomas upang maiwasan ang paglala o pagkakaroon ng mga mas seryosong komplikasyon.
Mahalagang magamot kaagad ang mga kaso ng ulcer nang hindi ito humantong sa mas seryosong komplikasyon. Ang gamutan ay maaaring sa pag-inom ng gamot, pagbabago sa mga nakagawian, o sa mga malalalang kaso ay surgery. Ang mga iniinom na gamot ay depende din sa kung ano ang dahilan ng ulcer sa tiyan:
Lumapit lamang sa doktor o sa gastroenterologist, ang spesyalista sa mga karamdaman sa tiyan,upang malaman kung ano ang nararapat na gamot para sa kaso ng ulcer sa tiyan.
Maaaring matukoy ng doktor ang pagkakaroon ng ulcer sa simpleng pagtatanong lang sa mga sintomas na nararanasan. Ngunit upang makasigurado kung mayroon ngang ulcer sa mga daluyan ng pagkain, maaring isagawa ang mga sumusunod na pamamaraan:
Ang pagkakaroon ng ulcer ay maaaring hindi magpakita ng mga sintomas o anumang senyales sa pagsisimula nito. Ngunit kung ito ay lumala o mapabayaan, maaaring maranasan ang mga sumusunod na sintomas:
Bukod sa mga ito, ang mga sintomas ay maari pang madagdagan sa mga malalalang kaso gaya ng sumusunod:
Maaaring magpatingin na sa doktor kung napapadalas ang mga sintomas na nararanasan at hindi na kayang maibsan ng mga iniinom na gamot. Mahalagang maagapan ang mga posibleng komplikasyon ng sakit na ito.
Ang peptic ulcer ay ang tumutukoy sa pagkakaroon ng ulcer o sugat sa mga pader ng bituka, tiyan at esophagus na maaaring magdulot ng matinding kirot sa tiyan. Tinatawag itong gastric ulcer kapag nakaaapekto sa tiyan, duodenal ulcer kung sa unahang bahagi ng bituka, at esophageal ulcer naman kung nasa esophagus. Ito ay kadalasang dulot ng impeksyon ng bacteria na Helicobacter pylori sa mga pader ng mga daluyan ng pagkain. Bagaman kadalasan ay gumagaling naman ng kusa, hindi pa rin ito dapat na isawalang bahala sapagkat maaari itong humantong sa mga mas seryosong komplikasyon.
Ang pagkakaroon ng peptic ulcer o sugat sa mga pader ng daluyan ng pagkain ay nagsisimula sa pagkakaroon ng maliit sugat dahil sa mga asidong nasa loob ng tiyan. Nagaganap ang pagsusugat kung ang asido ay nagiging masyadong matapang o kaya naman ay humihina ang mga mucus na nakabalot sa mga pader at nagsisilbing proteksyon nito. Ang mga maliliit na sugat namang ito ay pinalalala ng impeksyon ng bacteria na Helicobacter pylori na natural na makikita sa mga pader ng mga daluyan ng pagkain na maaaring makapagdulot ng pamamaga.
Bukod sa reaksyon mula sa asido ng tiyan at impeksyon ng bacteria, ang pagkakaroon ng ulcer ay maaari ring dahil sa mga iniinom na gamot na nabibiling over-the-counter gaya ng aspirin, ibuprofen, naproxen, at iba pa. Ang mga gamot na ito ay maaaring magdulot ng iritasyon o pamamaga sa mga pader ng daluyan ng pagkain na humahantong naman sa pagkakaroon ng ulcer.
Ang mga taong madalas uminom ng alak at mahilig manigarilyo ang pinakamadalas na nagkakaroon ng ulcer. Tumataas din ang posibilidad ng pagkakaroon nito sa mga taong nasa edad 50 pataas, gayun din ang mga taong may karamdaman sa atay, bato at baga. Bukod pa rito, may mga nagsasabi rin na mas mataas ang kaso ng ulcer sa mga taong mayroong kasaysayan ng sakit na ulcer sa kanilang pamilya.
Ang pagkakaroon ng ulcer ay ay maaaring humantong sa mga mas seryosong komplikasyon kung mapapabayaan. Maari itong magdulot ng matinding pagdurugo sa loob ng katawan o internal bleeding. May posibilidad din na mabutas ang mga pader ng bituka at tiyan at magkaroon ng impeksyon sa iba pang kalamnan, ang kasong ito ay tinatawag na peritonitis. Ang mga naghilom na ulcer naman ay maaaring maging peklat sa loob ng tiyan na maaari namang magdulot ng pagbabara sa daluyan ng pagkain.
Kailangang maging mapili sa pagkain at iwasan ang mga maaring magsanhi ng pagkakaroon ng impatso. Kinakailangan ding sanayin ang sarili na maging mas maagap sa pagkain. Narito ang ilang hakbang na makatutulong na makaiwas sa impatso:
Dahil ito ay tinuturing na sintomas ng ibang sakit, makabubuting malaman muna kung anong sakit ang nakapagdudulot ng impatso. Ang gamutan ay nakadepende sa kung anong sakit ito. Kadalasan, ang impatso ay kusang nawawala kahit walang iniinom na gamot matapos ang ilang oras ng pananakit. Subalit kung ang impatso ay matagal, mas masakit at pabalik-balik, kinakailangan magpatinging sa doktor. Upang maibsan ang pananakit, maaaring gawin ang sumusunod:
Upang matukoy ang pagkakaroon ng impatso, kinakailangan ihayag ng mabuti sa doktor kung saang bahagi ng tiyan partikular na nararamdaman ang pananakit. Upang makatiyak, maaring magsagawa ng X-ray at ilang blood tests upang matukoy ang pagkakaroon ng ibang sakit na nakapagdudulot ng impatso. Maaari ding gumamit ng endoscope upang masilip kung ano ang kaganapan sa loob ngtiyan. Ang endoscope ay isang mahabang instrumento na pinapasok sa bibig patungong tiyan na may ilaw at kamera sa dulo na maaaring mag-record ng mga larawan sa loob ng tiyan.
Ang mga sintomas sa pagkakaroon ng impatso ay sumusunod:
Sinasabing ang mga sintomas na ito ay mas matindi sa panahong ang indibidwal ay nakakaranas ng matinding stress. Kung minsan, nakakaranas din ng heartburn o pananakit sa itaas na bahagi ng tiyan, bagaman ito ay konektado sa acids na kumakawala sa tiyan patungong esophagus.
Dahil ang impatso ay maaaring senyales ng pagkakaroon ng ibang sakit, kinakailangan magpatingin agad sa doktur kung nakakaranas din ng pagsusuka na may dugo, biglaang pangangayayat, kawalan ng gana sa pagkain, mas matinding pananakit ng tiyan, maitim at may dugo sa dumi.
Ang impatso o indigestion sa Ingles, ay ang tumutukoy sa kondisyon kung saan nakararamdam ng sobrang pagkabusog, di kumportable, kabag na kadalasan ay humahantong sa pananakit ng tiyan. Ito ay kadalasang sintomas ng pagkakaroon ng ibang sakit sa digestive track gaya ng gastroesophageal reflux disease (GERD), ulcer o kaya’y sakit sa apdo o gall bladder. Tinatawag din itong dyspepsia.
Ang sakit na impatso ay maaring sanhi ng ilang bagay. Maaring ito ay sanhi ng ibang sakit, gamot na iniinom, o kaya’y hindi malusog na pamumuhay.
Ang mga sakit na nakapagdudulot ng impatso ay:
May ilang gamot din na maaring makapagdulot ng impatso gaya ng:
Nakaaapekto din ang ilang mga nakasanayang ginagawa sa buhay:
Ito ay isang karaniwang sakit na maaring makaapekto sa lahat ng edad at kasarian. Mas mataas nga lang sa mga taong madalas uminom ng alak, umiinom ng gamot nakaaapekto sa tiyan. Gayundin sa mga taong dumaranas ng stress, depression at pag-aalala.