Paano maka-iwas sa STD o sexually transmitted diseases?

August 2, 2013 by

Isa sa pinaka-popular na paksa ng mga katanungan sa Kalusugan.PH ay ang tungkol sa mga STD o mga sakit na nakukuha sa pakikipag-sex. May isang kasabihan ang mga doktor: “Mas mabuti ang pag-iwas kaysa sa pag-lunas.” Ito ay totoo sa mga STD, sapagkat may ilan dito na kung mahawa ka ay hindi na mawawala sa iyong katawan (gaya ng HIV/AIDS). Ang pagkakaron ng STD ay posible ring makasira sa mga relationships, at masakit sa bulsa kung ikaw ay kailangang bumili ng mga gamot para dito.

Paano nga ba umiwas sa mga STD? Narito ang sampung alituntunin upang maka-iwas sa mga sakit na nakukuha sa pakikipag-sex:

1. Pag-iwas sa sex. Kung wala kang ka-sex, wala ka ring mahahawa. Simple lang diba? Pero sa totoong buhay alam kong mahirap itong gawin para sa karamihan. Subalit kung makakayanan, ito ang pinakamabisang paraan upang makaiwas sa STD.

2. Pagiging matapat. Sapagkat ang mga STD ay nahahawa mula sa ibang tao, kung may dalawang tao na walang STD ay ang tanging magkapartner sa sex, hindi sila magkakahawahan. Kaya’t ang pagkakaron ng isang matapat na samahan ay isa ring paraan ng pag-iwas sa STD. Subalitt mahalaga na pareho kayong matapat ng partner mo. Hindi pwedeng ikaw lang, o siya lang.

3. Pag-iwas sa pakikipagsex sa kung sino-sino. Karamihan ng STD ay nakukuha sa pakikipag-sex sa kung kani-kanino, at kasama na dito ang mga commercial sex worker o mga babae (at lalaki) na pwedeng bayaran para makipagsex. Kung ikaw ay lalaki, kasama rin dito ang pakikipag-sex sa kapwa lalaki at kung ikaw ay babae, kasama dito ang pakikipagsex sa kapwa babae.

4. Paggamit ng condom. Kung hindi mo talaga magagawa ang mga naunang payo, gumamit ka ng condom kung ikaw ay lalaki, at kung ikaw ay babae, siguraduhin mong gumamit ng condom ay iyong kapartner na lalaki. Ang paggamit ng condom ay dapat gawin sa vaginal sex (pagpasok ng ari ng lalaki sa pwerta na babae) at anal sex (pagpasok ng ari ng lalaki sa puwet ng babae o lalaki). Tingnan ang artikulong “Paano gumamit ng condom?” sa Kalusugan.PH para sa wastong pagggamit ng condom. Tandaan na ang condom, bagamat malaking tulong sa pag-iwas ng STD, ay hindi 100% effective.

5. Pag-iwas sa mga ‘high-risk behaviors’. Bawat ‘uri’ ng sex ay may mga risk o panganib. Ang ‘anal sex’ ay ‘high risk’ sapagkat manipis lamang ang balat sa puwet kaya madaling malipat ang mga impeksyon kagaya ng HIV/AIDS. Ngunit maging ang ‘oral sex’ o pagsubo/pagtsupa ng ari ng lalaki o ari ng babae ay pwede ring maging paraan upang mahawa ang ilan sa mga STD.

6. Pag-iwas sa alak at droga habang nakikipagsex. Kapag ang isang tao ay lasing o ‘high’ sa droga, ang ating mga inhibisyon ay nawawala at madali tayong madala, mahiritin, o mapagawa ng mga bagay na hindi natin nais. Maraming kababaihan ang napapagsamantalahan habang sila’y lasing. Mas madaling mapapayag na hindi mag-condom, o makalimot, kapag lasing na.

7. Pag-oobserba sa mga maagang sintomas. Obserbahang mabuti ang iyong ari sa mga sintomas ng STD gaya ng pigsa, bukol, singaw, nana, pagkirot, kulugo, pagbabago ng kulay, at iba pa – at ipatingin ito habang maaga.

8. Pagpapatingin habang maaga. Bagamat nakakahiyang ipatingin sa doktor ang ganitong mga maselang bagay, mahalagang mabigyan ng wastong gamot para maiwasan ang mga komplikasyon. Halimbawa, ang sakit na syphilis ay magpapakita bilang isang bukol lamang at mawawala ng kusa, subalit makalipas ang ilang buwan maaari itong bumalik sa mas malalang anyo. Kung ikaw ay nagkaron ng STD, kailangan mo ring tapatin ang iyong sex partner tungkol dito sapagkat baka pati sya ay nahawa mo. Mahirap itong gawin sapagkat ito’y pag-amin ng kasalanan, ngunit ito ay makakabuti sa inyong dalawa.

9. Pagsunod sa tamang gamutan. Ang mga mikrobyo na sanhi ng STD ay nasasanay na sa mga antibiotics na iniinom ng tao at dahil dito, palakas sila ng palakas, at minsan, umaabot sa punto na hindi na tumatalab sa kanila ang mga lumang antibiotics. Kaya kailangang gumawa ng bago (at mas mahal) na antibiotics. Isang paraan upang mapigilan ito ay ang pagsunod sa reseta ng doktor. Kung sinabing uminom ng antibiotics ng pitong araw, inumin ito hanggang sa ika-7 araw. Ito ay para matiyak na nasupil ang mikrobyo.

10. Pag-iwas sa mga pekeng gamot. Dahil nga desperado at nahihiya ang mga taong may STD, madali silang mauto sa mga pangakong gamot – mapa-herbal o mapa-supplement man – na di umano’y nakakagaling ng mga STD. Maging wais at mapanuri sa ganitong mga produkto.

Bukod sa mga payong ating nabanggit, dapat ding tandaan na ang mga ito ay WALANG EPEKTO sa pag-iwas sa STD; huwag umasa sa mga ito:

  • Ang paghuhugas ng ari at paliligo makatapos makipag-sex
  • Ang pag-inom ng isang tableta ng antibiotics pagkatapos ng sex
  • Ang pag-ihi pagkatapos makipagsex
  • Ang pag-inom ng pills para sa mga babae
Filed Under: Itanong kay Doc, Prebensyon at Pag-iwas, Sa Kababaihan, Sa Kalalakihan Tagged With: , , ,

Paano makaiwas sa STD o mga sakit na nakukukuha sa pakikipag-sex

November 12, 2012 by

Isang napakabigat at nakaka-alarma ngayon ang pagtaas ng kaso ng STD o mga sakit na nahahawa sa pakikipag-sex. Syempre, ang pinaka-kinakatakutan ng bawat isa ay ang HIV/AIDS, isang sakit na bagamat ngayo’y may mga gamot na para pabagalin ang paglala nito, wala paring natutuklasang lunas na magtatanggal nito sa katawan.

Ika nga nila, ang pinakamabisang paraan ng pag-iwas sa STD ay pag-iwas sa sex. O di kaya’y pagiging matapat sa inyong asawa. Ito ang payo ng mga pare at sya ring payo ng mga doktor: Higit na epektibong paraan sa pag-iwas sa STD.

Ngunit hindi lahat ay kayang gampanan ito, kung kaya’t minabuti kong magsulat ng ilang mga payo upang makaiwas sa STD:

1. Magkaron ng iisa lamang na ka-partner. Alam naman nating lahat na ang pagkakaron ng STD ay dahilan sa pagiging ‘malikot’ ng mga tao sa kanilang sex life. Isipin mo na lang na kung ikaw at iyong asawa ang matapat sa isa’t isa mula pa noong umpisa ng inyong pagkamulat sa sex, 100% na sigurado kayong hindi kayo magkakaron ng anumang uri ng STD. May benepisyong pisikal rin pala ang mga payong ispiritwal!

2. Gumamit ng condom. Bakit nga ba maraming kalalakihan ang ayaw gumamit ng condom, samantalagang ito’y isang mabisang proteksyon laban sa maraming mga STD (ngunit hindi lahat). Tunghayan ang artikulong “Paano gumamit ng condom” sa Kalusugan.PH para sa karagdagang kaalaman. Bagamat sabi ng ilan, nakakabawas sa sarap ang pagkakaron ng condom (na hindi naman totoo sa lahat ng tao), ang ganitong mga dahilan, para sa akin, ay hindi sapat kung titimbangan laban sa mga panganib na dala ng sex ng walang proteksyon.

3. Ugaliing humindi sa mga mapanganib na gawain. Iba’t iba ang uri ng pakikipagtalik: may oral sex, vaginal sex, at anal sex. Ang anal sex ay isang ‘high risk’ o mapanganib na gawain lalo na kung walang proteksyon, lalo na kung ikaw ang ‘bottom’ o tiga-tanggap sa uri ng pagtatalik na ito. Ang oral sex o ang pagchupa ng ari ng lalaki ay may mga kaakibat rin na panganib ngunit mas maliit ito kaysa sa ibang uri ng pakikipagtalik. Matutong humindi sa mga uri ng sex na mapanganib; kung hindi mo ito magagawa, magproteksyon.

4. Magpa-check up ng regular. Sa halip na manghula ka sa sarili mo kung may STD ka ba o wala, lalo na kung alam mong may mga pagkakataon noong nakaraan para ikaw ay mahawahan, magpatingin sa doktor ang magpasuri ng iyong dugo para sa mga STD. Kung negative, ika’y magkakaron ng kasiguraduhan. Kung positive, e di maaagapan at magagamot alin man sa mga STD na meron ka.

5. Huwag uminom o mag-drugs habang nakikipag-sex. Ang pag-inom o pagdodroga ay isang tulay patungo sa mas mapanganib o high-risk na paraan ng pakikipagsex. Halimbawa, kung ang isang babae ay lasing na, maaaring hindi na siya makapalag kung ang ka-partner nya ay hindi gumamit ng condom.

Filed Under: Itanong kay Doc, Prebensyon at Pag-iwas, Sakit Tagged With: ,

Paano Gumamit ng Condom?

September 8, 2012 by

Ang wastong paggamit ng condom ay isa sa mga susi sa prebensyon laban sa mga Sexually-Transmitted Diseases (STD) gaya ng HIV/AIDS at tulo o gonorrhea. Kapag ginamit nang tama, ang condom ay lubos na epektibo sa pagpigil sa pagbubuntis. Upang makamtan ang mga benepisyo ng paggamit ng condom, dapat itong gamitin sa wastong paraan. Alamin ang mga hakbang:

  1. Bumili ng condom sa bokita o anumang tindahan. Siguraduhing hindi pa-expired ang condom na iyong binili (Tingnan ang “Expiration Date” sa likod ng pakete”)
  2. Itago ang condom sa maayos na lugar.
  3. Kung gagamitin na ang condom, buksan ito ng dahan-dahan. Tandaan na ang tagumpay ng paghadlang sa pagbubuntis ay nakakasalalay sa condom na walang butas; kahit maliit na butas ay maaaring magdala ng tamod na pinaputok patungo sa fallopian tube ng babae. Maaari rin itong magsilbing daluyan ng anumang impeksyon. Kaya maging maingat sa pagbukas ng condom; huwag itong kagapin.
  4. Dahan-dahang igulong ang condom sa matigas na ari o titi. Nasa dulo dapat ang ‘tip’ na may maliit na kubling espasyong para imbakan ng semilya o tamod sakaling labasan ang lalaki habang nakikipagtalik. Siguraduhing naka-rolyo ang condom mula sa ulo ng ari hanggang sa pinaka-ugat dito.
  5. Panatilihing nakasuot ang condom habang patuloy na pinapasok ang ari sa puwerta, puwit, o bibig ng babae (o lalaki). Bagamat hindi nakakabuntis ang pagpasok ng ari as puwit o bibig, ito’y proteksyon laban sa Sexually-Transmitted Diseases gaya ng HIV. Bagamat higit na mas maliit ang risk ng paghawa sa pagpasok ng ari sa bibig, mas mainam na gumamit parin ng condom para sigurado.
  6. Kung gagamit ng lubricant o pampadulas, “water-based” na lubricants lamang ang gamitin; huwag gagamit ng mga “oil-based” lubricants dahil baka maging sanhi ito ng pagkabutas ng condom.
  7. Kung ang condom ay nabutas, itigil muna ang pakikipagtalik at gumamit ng bagong condom bago ituloy ang pakikipag-seks.
  8. Kapag lalabasan na ng tamod o semilya, alisin ang ari ng lalaki at siguraduhing hindi makakalas ang condom hanggang tuluyang maalis ang ari. Idiin ang bukas na dulo ng condom sa ugat ng ari para hindi ito madulas.
  9. Igulong palabas ang condom hanggang ito’y maalis sa ari. Huwag hayaang dumampi ang condom o ang ari ng lalaki sa pwerta ng babae habang ito’y inaalis.
  10. Itapon ang condom sa basurahan. Hindi pwedeng gamitin muli ang condom na ginamit na.
  11. Ang paggamit ng condom ay isang hadlang sa pagbubuntis at proteksyon laban sa mga sexually-transmitted diseases (STDs) ngunit ang pagkakaroon ng condom ay hindi isang pahintulot o lisensya na malaya nang makipag-talik kahit kanino. Magkaroon ng responibilidad at katapatan sa buhay sekswal, ayon sa inyong mga pananalig at paninindigan.
Filed Under: Sa Kalalakihan, Sa mga binata Tagged With: ,