Dahil ang pagkakaroon ng allergy ay kadalasang namamana mula sa magulang, walang malinaw na paraan para ito ay maiwasan. Ang tangi lamang magagawa ay ang pag-iwas sa mga bagay na nakapagdudulot ng allergic reaction sa katawan. Halimbawa, kung may allergy sa alikabok, makabubuti ang pagpapanatiling malinis ng kapaligiran. Kung may allergy naman sa balahibo ng hayop, makabubuti kung lalayo sa mga ito. Kung may allergy naman sa mga pagkain, makabubuting ipaalam sa magluluto ang pagkakaroon ng allergy sa isang partikular na pagkain upang makaiwas na mahainan ng pagkain na ito. Kung hindi naman, ay ugaliin magtanong kung ano ang mga sangkap sa kakaining pagkain. Gayundin sa mga gamot na iinumin. Ang pinakamabisang paraan sa pag-iwas sa allergy ay ang kalinangan sa mga bagay na magsasanhi nito sa katawan.
Ano ang gamot sa allergy?
Sa ngayon ay wala pang gamot na makakapagpapaalis ng tuluyan sa allergy sa isang partikular na bagay, ang tanging mayroon lang ay mga gamot na maaaring makapagpahupa sa mga sintomas na maaaring maranasan. Ang mga gamot na ito ay maaring mabili ng over the counter sa mga butika, o kaya naman ay ireseta ng doktor. Ang gamutan ay depende rin sa kung anong reaksyon ang nararanasan, maaaring ito ay iniinom, pinapahid sa balat, pinapatak sa mata o tinuturok. Ang gamot na makatutulong sa pagpapabuti ng pakiramdam ay ang sumusunod:
- Antihistamine
- Decongestant
- Steroids
- Nasal allergy spray
Para naman sa mga grabeng sitwasyon at atake ng anaphylaxis, maaaring magbigay ang doktor ng epinephrine na tinuturok. Itinuturok ito upang pahupain ang sintomas habang dinadala sa ospital ang pasyente.
Upang mas makatiyak, maaaring kumunsulta sa doktor at humingi ng payo para sa nararansang allergy.
Paano malaman kung may allergy?
Kadalasan, natutukoy ang pagkakaroon ng allergy sa simpleng interbyu sa isang pasyente. Dito’y tinatanong kung ano ang mga bagay na posibleng nakapagpasimula ng reaksyon, gayundin kung saan at kailan ito naranasan. Maaaring ding tanungin kung ano ang mga bagay huling ginawa o kinain o ininom sa nakalipas na ilang oras. Bukod dito, maaari din magsagawa ng ilang pagsusuri para matukoy ang pagkakaroon ng allergy:
- Skin Test – tinuturok sa balat ang maliit na dami ng protina at babatayan kung magkakaroon ng allergic reaction sa balat gaya ng pagpapantal at pamumula ng balat.
- Blood Test – dito’y kumukuha ng sample ng dugo at pag-aaralan sa laboratoryo upang matukoy kung pagkakaroon ng allergy sa ilang mga bagay.
Ano ang mga sintomas ng allergy?
Ang mga sintomas ng allergy ay iba-iba, depende sa kung anong bagay ang nagdulot nito at anong bahagi ng katawan ang apektado. Maaring lumitaw ang mga sintomas sa balat o kaya naman sa daluyan ng paghinga. Narito ang mga sintomas na maaaring maranasan para sa allergy dahil sa pagkakalanghap ng allergens:
- Pagbahing
- Pangangati ng ilong
- Pagbara ng ilong
- Pag-agos ng sipon
- Pagluluha at pamumula ng mga mata
Para naman sa mga allergy dahil sa mga bagay na nakain, narito ang ilan sa mga sintomas na maaaring maranasan:
- Pangangati ng bibig
- Pamamaga at pamumula ng labi at dila
- Paninikip ng daluyan ng paghinga
- Pangangati ng balat
- anaphylaxis, o grabeng reaksyon ng katawan
Kung ang allergy ay dulot ng kagat ng insekto o pagkakadikit ng balat sa isang allergen, maaaring makaranas ng mga sumusunod na sintomas:
- Pamumula at pamamaga ng bahaging nakagat ng insekto o nadikit sa allergen
- Pangangati ng balat
- Pagpapantal-pantal ng balat
- hirap sa paghinga
- anaphylaxis
Maaari ding magkaroon ng allergy sa mga gamot na iniinom, at makaranas ng sumusunod na sintomas:
- Pagpapantal ng balat
- Pamumula
- Hirap sa paghinga
- Pamamaga ng mukha
- Pangangati ng balat
Kung minsan, ang allergy ay maaari ding magdulot ng grabeng reaksyon sa katawan o anaphylaxis. Dapat itong mabantayan sapagkat may posibilidad na manganib ang buhay dahil sa anaphylaxis. Ang sintomas ng grabeng reaksyon ng katawan ay ang sumusunod:
- Kawalan ng malay
- Hirap sa paghinga
- Pagbagsak ng presyon ng dugo
- Pagsusuka at pagliliyo
- Pagpapantal ng balat
Kailan dapat magpatingin sa doktor?
Kinakailangan ang agarang pagpapatingin sa doktor kung naganap ang anaphylaxis o grabeng reaksyon ng katawan sa isang allergy. Maituturing itong isang medical emergency sapagkat kung hindi maaagapan, maaari itong makamatay. Para naman sa mga taong hindi sigurado kung may allergy, maaaring magpatingin sa doktor upang masuri at matukoy kung talagang nakakaranas ng allergy.
Mga kaalaman tungkol sa Allergy
Ang allergy ay ang kondisyon kung saan nagpapakita ng matinding reaksyon ang katawan mula sa mga bagay-bagay, gaya ng pollen ng halaman, balahibo ng hayop, mga substansya o gamot, at iba pa. Dito’y maaaring makaranas ng pamumula ng balat, pangangati, pamamaga, at pagsikip ng daluyan ng paghinga. Ang reaksyong ito ay dahil sa pagkilos ng immune system ng katawan upang labanan ang ilang ispesipikong bagay sa pag-aakalang makasasama ito sa katawan. Ang allergic reaction ay maaaring maranasan lamang ng iilan.
Ano ang sanhi ng allergy?
Ang immune system ng katawan ay ang responsable sa pakikipaglaban sa mga impeksyon ng bacteria, virus at iba pang bagay na maaaring makasama sa katawan. Sa pamamagitan ng mga ispesipikong antibodies na nililikha ng immune system, aktibong nalalaban ang mga nanghihimasok sa katawan. Ngunit hindi sa lahat ng pagkakataon ay tama ang pagkilala ng immune system. Kapag may allergy, itinuturing ng immune system na makasasama ang isang ispesipikong bagay na nalanghap, nainom, nakain o nadikit sa balat kahit na hindi naman talaga. Ang antibodies ay maaaring maglabas ng substanysang histamine na siya namang nagdudulot ng mga kakaibang reaksyon sa katawan, na minsan ay nagiging grabe at maaring maging delikado sa buhay. Sinasabing ang pagkakaroon ng allergy ay namamana o nakukuha mula sa mga magulang.
Anu-ano ang mga bagay na madalas na nagdudulot ng allergy?
Ang allergy ay maaaring dahil sa ilang mga bagay na nalalanghap, naiinom, nakakain o kaya ay nadidikit sa balat. Tinatawag ang mga ito na allergens. Ang mga karaniwang allergens ay ang sumusunod:
- Allergens na nalalanghap: Pollen ng halaman, alikabok, balahibo ng hayop
- Allergens na nakakain: seafood, mani, isda, gatas, o itlog
- Allergens sa mga gamot: Penicillin at iba pang antibiotics
- Allergens na nakaaapekto sa balat: kagat ng insekto, goma at iba pang artipisyal na materyal.
Ano ang mga komplikasyon ng allergy?
Ang reaksyo ng katawan mula sa allergy ay depende sa bawat indibidwal. Maaaring katamtaman lang ang reaksyon na maaari namang pahupain sa loob ng ilang oras. Ngunit sa ibang pagkakataon, maaaring maglabas ng matinding reaksyon ang katawan na maaaring magdala ng panganib sa buhay. Ang grabeng reaksyon ng katawan dahil sa allergy ay tinatawag na anaphylaxis. Ang pagkakaroon ng allergy ay maaari din magdulot ng atake ng ibang karamdaman gaya ng hika, dermatitis o kaya ay allergic rhinitis.
Butlig-butlig na makati sa kamay: Anong gamot?
Q: Doc good day po! doc tanong ko lang po, anong sanhi po bakit may maliliit na bultig butlig sa kamay ko, makati po siya, once na kinamot ko naglalabasan po mga butlig butlig na parang may tubig sa loob. ano po ba pwedeng gamot dito? salamat po!
A: Ang butlig-butlig na maliliit at ang pangangati ay ang dalawang sintomas ng isang skin allergy. Maraming posibleng dahilin ng allergy, mula sa pagkain (karaniwan dito ang isda, mga seafood gaya ng tahong, itlog, mani, gatas), mula sa alikabok, pollen, at iba pang nalalanghap ng katawan sa kapaligiran. Pwede rin namang magkaron ng allergy sa iba’t ibang uri ng tela o materyal gaya ng rubber o latex na posibleng sanhi kung nagsusuot ka ng gloves, o kaya sa alahas (hal. allergy sa silver). Ang tawag sa ganitong uri ng allergy ay contact dermatitis.
Dapat iwasan ang sanhi o ‘trigger’ ng allergy. Sa umpisa, maaaring mahirap tukuyin ang sanhi ng allergy, kaya dapat obserbahang mabuti ang sarili. Tanungin ang sarili kung anong mga kinain mo bago sinumpong ng allergy. Nagsuot ka ba ng gloves o bagong alahas? Nagbago ka ba ng ginagamit na sabon o lotion? Ang mga ito ay mahalagang tanong sa pag-iimbistiga ng sanhi ng allergy.
Mayroon din namang mga over the counter na gamot na pwedeng ipahid o inumin para maibsan ang allergy. Kabilang na dito ang mga anti-allergy cream na maaaring binubuo ng isang antihistamine o ng isang steroid gaya ng Hydrocortisone, at mga tableta na antihistamine gaya ng Betahistine o Diphenhydramine. Bagamat ang mga ito ay madaling makuha sa mga botika, mas maganda paring magabayan ng doktor. Halimbawa marami sa mga antihistamine na tableta ay may side effect na nakakaantok. Ang mga steroids naman ay maraming mga side effects lalo na kung ginamit ng matagal.
Kung ang allergy na hindi mawala-wala, pwede ring magpatingin sa isang spesyalista sa allegy – mga allergologist -upang magsagawa ng ‘skin test’. Ang skin test ay isang eksaminasyon kung saan ang bahagi ng balat ang binibigyan ng tag-kokonting mga ‘sample’ mula sa iba’t ibang karaniwang sanhi ng allergy upang malaman kung alin sa mga ito ay nagdudulot ng allergic reaction.
Mga tanong tungkol sa butlig-butlig, pantal-pantal at pangangati
Butlig-butlig at pangangati sa paa at kamay
Q: May mga butlig aq sa aking paa at kamay at makati talaga ito…tapos parang may tubig sa loob..pag ginagamot ko sya nawawala nmn pero bumabalik rin…ano dapat qng gawin o igamot dito?
A: Ang pagkakaron ng butlig-butlig na may pangangati na pasumpong-sumpong ay maaaring mga sintomas ng isang sakit na may allergic component, o syang karaniwang tinatawag lang na “allergy”. May mga taong sadyang mas madalas magkaron ng allergy, at kung ikaw ay nagpatingin
na sa doktor, maaaring ang gamot na ibinigay sa’yo ay isang gamot sa allergy, o anti-histamine. Kung gayon, dapat mo lang itong ituloy sapagkat ang allergy ay hindi talaga nawawala; ito’y nasusupil lamang sa pamamagitan ng mga gamot.
Subalit bukod sa pag-inom ng gamot, may iba pang mga paraan upang mabawasan o tuluyang magamot ang allergy. Kasi kapag sinabing “allergy”, ang ibig-sabihin nito ay ang katawan ay nag-rereact sa isang bagay. Ito’y maaaring pagkain, inumin, o maski mga alikabok o balahibo ng hayop na nalanghap, o maging mga tela, materyales, kemikal, o anumang bagay na ipinahid sa katawan. Ang pagtuklas sa anumang pagkain o bagay na sanhi ng pagsumpong ng iyong allergy, at ang pag-iwas dito, ay isang masusing paraan upang magamot ang iyong allergy.
Minsan, mahirap tuklasin kung ano ang ‘allergen’ o ang bagay na nagdudulot ng allergy sa iyo. Kaya karaniwan, pinapayo ng mga doktor na umiwas sa mga karaniwang allergen ng maraming tao. Tingnan ang “Listahan ng mga allergen o karaniwang sanhi ng allergy” sa Kalusugan.PH.
Kung hindi pa ito matukoy at maiwasan, magpatingin sa iyong doktor upang ikaw ay magabayan sa mga susunod na hakbang.