10 Bagay na Maaaring Makasama sa Bato

January 5, 2015 by

Ang bato, o kidney, ay ang dalawang organ na nasa likurang bahagi ng tiyan ng tao na responsable sa pagsasala ng dugo, pagsisipsip ng mga mineral, pagpapanatiling balanse ng ilang hormones sa katawan, at iba pa. Bagaman kaya pa rin namang mabuhay kahit isang kidney na lamang ang gumagana o kahit pa 20% lamang ng mga bato ang nagtatrabaho ng maayos, mahalaga pa ring mapanatiling malusog ang parehong ng bato. Tandaan na kung ang mga bato ay mapapabayaan, maari itong humantong sa mga seryosong karamdaman na tiyak ding makaaapekto sa pangkalahatang kalusugan ng katawan.

Upang mapanatiling malusog ang mga bato, kinakailangan magkaroon ng kontrol sa sarili lalo na sa mga pagkain na maaaring makasama sa bato. Gayundin ang pag-iwas sa mga gawaing nakagisnan na hindi rin makabubuti sa bato. Narito ang sampung mga bagay o gawain na nakaaapekto sa kalusugan ng bato na madalas nating nakakalimutan o isinasawalang-bahala.

1. Kulang ang iniinom na tubig.

Dahil nga mahalaga ang papel ng bato sa pagsasala ng mga dumi sa katawan, mahalaga rin na mayroong sapat na dami ng tubig na dumadaloy sa mga bato para paagusin ang mga duming nasala at sumama sa ilalabas na ihi. Kung kulang ang iniinom na tubig araw-araw, may posibilidad na magtagal sa bato ang mga duming nakalap mula sa dugo at pagmulan ng mga seryosong karamdaman.

Basahin ang kahalagahan ng pag-inom ng tubig. Kahalagahan ng pag-inom ng tubig.

2. Kakulangan ng magnesium sa katawan.

Mahalaga ang mineral na magnesium para masipsip at magamit ng katawan ang mineral na calcium na tumutulong sa pagpapatibay ng mga buto at ngipin. Ngunit dahil kulang ang magnesium sa katawan, maaaring maipon ang calcium sa dugo na maaari namang masala at maipon sa mga bato. Nakasasama sa mga bato ang naipon na calcium sapagkat may posibilidad itong magsanhi ng pagbabara sa daluyan ng ihi.

Basahin ang kahalagahan ng magnesium sa ating kalusugan. Kahalagahan ng Magnesium.

3. Kakulangan ng Vitamin B2 sa katawan.

Nakatutulong sa mas maayos na paggana ng mga bato ang Vitamin B2 na madalas nakukuha sa mga kinakaing isda, atay at patatas, kung kaya makasasama rin kung magkukulang sa bitaminang ito. Ayon sa mga pag-aaral, mas tumataas ang panganib ng pagbabara sa mga daluyan ng bato (kidney stones) kung magkukulang sa bitaminang B2.

Basahin ang kahalagahan ng Vitamin B2 o Riboflavin sa mga kinakain. Kahalagahan ng Vitamin B2 (Riboflavin).

4. Paputol-putol na tulog.

Ayon din sa mga pag-aaral, ang paputol-putol na tulog ay maaaring makaapekto sa kalusugan ng mga bato. Ito ay dahil sa ang mga kalamnan o tissues ng mga bato ay napapalitan ng bago sa tuwing natutulog, kung kaya maaaring direktang makaapekto sa normal na paggana ng mga bato ang paputol-putol na tulog sa gabi.

Alamin ang iba pang masasamang epekto ng kakulangan ng tulog. Masasamang epekto ng kulang sa tulog.

5. Sobrang asin sa mga kinakain.

Bagaman mahalaga rin ang asin sa mga kinakain para mapanatiling maayos ang paggana ng katawan sa araw-araw, maaaring makasama kung sosobra sa tamang dami na kinakailangan ng katawan. Alalahanin na ang asin ay nakapagpapataas ng presyon ng dugo, at kapag madalas nakararanas ng altapresyon, maaring mapagod ang mga bato at humantong sa mga karamdaman dito.

6. Sobrang pag-inom ng matamis na soda.

Napag-aralan din ng mga dalubhasa na ang sobrang pag-inom ng mga soda na mayaman sa asukal ay nakapagpapataas ng panganib ng pagkakaroon ng sakit sa bato. Tumataas kasi ang dami ng protina sa ihi na isang senyales ng pagsisimula ng karamdaman sa bato. Imbes na soda, uminom na lamang ng tubig.

Alamin ang masasamang epekto ng sobrang asukal sa pagkain. Masasamang epekto ng sobrang asukal sa pagkain.

7. Sobrang pag-inom ng mga inuming may caffeine.

Tulad din ng asin, ang caffeine ay nakapagpapataas din ng presyon ng dugo na kung magiging madalas ay maaaring makaapekto sa normal na paggana ng mga bato.

Dagdagan ang kaalaman tungkol sa caffeine. Ano ang caffeine at para saan ito?

8. Pagpipigil ng ihi.

Hindi rin makabubuti ang madalas na pagpipigil sa pag-ihi. Ito ay sapagkat maaaring tumaas ang pressure sa pantog na tiyak na makasasama sa maayos na paggana ng mga bato. Ang madalas na pagpipigil ay maaaring humantong sa problema sa pag-ihi.

9. Sobrang pag-inom ng mga gamot na pain-killers.

Bagaman nakatutulong maibsan ang sakit na nararanasan sa pag-iinom ng mga gamot na pain-killers, dapat pa rin tandaan na ang mga gamot na ito ay mayroong side effects. At kadalasan, ang mga bato ang naaapektohan nito.

10.  Paninigarilyo.

Walang mabuting naidudulot ang paninigarilyo. At isa sa mga nakasasamang epekto nito sa katawan ay ang mga karamdaman sa mga ugat na dinadaluyan ng dugo na ayon sa mga pag-aaral ay konektado din sa pagkasira ng mga bato.

Basahin ang mga paraan para matigil ng paninigarilyo. Paano matigil ang paninigarilyo.

 

Filed Under: Buhay Sigla, Itanong kay Doc, Prebensyon at Pag-iwas Tagged With: ,

Mga kaalaman tungkol sa dialysis

December 16, 2014 by

Ano ang dialysis? Para saan ito?

Ang dialysis ay isang procedure o proseso kung saan ang mga tungkulin ng bato o kidney, katulad ng pagsasala at paglilinis ng dugo sa katawan, ay ginagawa sa isang makina. Sa madaling salita, humahalili ang isang makina sa trabaho ng kidney o bato. Sa hemodialysis, ang karaniwang uri ng dialysis, ang makina ay kinakabit sa mga ugat ng dugo o blood vessel.

Kanino ginagawa ang dialysis?

Ang dialysis ang ginagawa sa mga taong may sakit sa bato o chronic kidney disease na umabot na sa puntong hindi na gumagana ang mga bato. Hindi ito nakakalunas o nakakatanggal ng sakit sa bato, kung kaya’t ito’y dapat ginagawa ng tuloy-tuloy.

Gaanong katagal at gaanong kadalas ginagawa ang dialysis?

Kadalasan, ang isang “dialysis session” ay tumatagal ng 3 hanggang 4 na oras. Ang pasyente ay karaniwang nakaupo habang ito’y ginagawa. Maaari siyang manood ng TV, magbasa ng libro, matulog, makipagkwentuhan, o gumamit ng cellphone o tablet habang ang dialysis ay ginagawa. Babantayan lamang ang blood pressure kada 15 o 30 minutes habang ito’y ginagawa.

Paano paghandaan ang dialysis?

Ilang araw bago isagawa ang dialysis, may ilang bagay na dapat paghandaan ang pasyenteng isasailalim sa procedure na ito. Unang una, dapat ay bawasan muna ang protina at potassium sa mga kakainin. Maaaring bawasan muna ang pagkain ng karne, mga beans, saging, maging ang paginom ng gatas. Dapat ay inumin din ng tama ang mga gamot na irereseta na doktor. Ang mga gamot na ito ay tumutulong sa pagkontrol ng tubig sa katawan pati na sa presyon ng dugo. Malaking tulong din ang sapat na pahinga bago ang dialysis.

Anong maaaring side effect ng dialysis?

Bagaman malaki ang naitutulong ng dialysis sa mga pasyenteng may malalalang kaso ng sakit sa bato, hindi pa rin mawawala ang mga posibleng side effects nito sa pasyente. Sa mga pasyenteng sumasailalim sa hemodialysis, ang pinakakaraniwang nararanasan ay ang pagbaba ng presyon ng dugo. May posibilidad din na maimpeksyon ang lugar na tinusok para pag-daluyan ng dugo kung sakaling hindi malinis ang lugar kung saan isasagawa ang dialysis. Maaari ding maranasan ang pangangati ng balat matapos isagawa ang dialysis. May posibilidad din na makaranas ng depresyon, pagiging balisa at maaari din maapektohan ang kagustuhang makipagtalik.

Anong dapat gawin pagkatapos ng dialysis?

Matapos isagawa ang dialysis, ang pasyente ay kadalasang makararanas ng pagkapagod. Kung kaya’t pinapayuhan ang pasyente na magpahinga ng sapat hanggang sa makabawi ang katawan. Dapat din na panatilihing masigla ang katawan sa pamamagitan ng pagkain ng masusustansyang pagkain, ngunit dapat ay may kontrol sa mga kinakaing protina, potassium at phosphorus. Makatutulong din ang regular na pageehersisyo, pag-aalaga sa “access” o ang lugar na tinusukan para sa pagdaluyan ng dugo para sa dialysis, at pag-inom sa mga niresetang gamot.

 

Filed Under: Ang Laboratorio, Gabay Kalusugan, Itanong kay Doc Tagged With: , , ,

Paano makaiwas sa sakit sa bato o kidney disease?

November 10, 2014 by

Narito ang ilan pang karagdagang mga payo para maka-iwas sa pagkakaron ng sakit sa bato. Kahit na ikaw na na-diagnose na may sakit sa bato, dapat paring gawin ang mga bagay na ito para mapagal ang paglala ng sakit:

Pagtigil sa paninigarilyo at pagbabawas sa pag-inom ng alak

Dahil ang paninigarilyo ay maraming masamang epekto sa katawan, ang pagtigil sa bisyong ito ay malaki ang benepisyo sa mga may sakit sa bato. Ang totoo, ayon sa ilang pag-aaral ay mas napapasama ng paninigarilyo ang sakit sa bato. Ang pag-inom ng alak ay dapat ding bawasan o tigilan.

Pagkain ng mababa ang asin o hindi maalat

Rekomendado para sa mga may sakit sa bato na 6 grams lamang ng asin ang makokomsumo sa isang araw. Iwasan ang mga pagkain na maaalat gaya ng mga pagkain na madaming toyo at patis, daing at tuyo, mga keso at cheese spread, mga seasoning at flavouring na artipisyal, mga karne, at iba pa.

Pagkain ng mababa sa saturated fat (taba)

Ang saturated fat ay ang uri ng taba na pinaka-nakakasama sa katawan kung nasobrahan. Kabilang sa mga pagkain na mataas sa saturated fat ay ang mga karne, mantekilya, keso, mga biscuit, mga junk food at iba pang tsitsirya, at iba pa. Sa halip na kumain ng mga ito, mas magandang kumain ng mga pagkain na mataas sa unsaturated fat gaya ng avocado, mga isdang dagat gaya ng salmon at tuna, mga mani at buto, at pag-gamit ng olive oil o sunflower oil sa halip na corn oil.

Pag-eehersisyo ng regular

Ayon sa maraming pag-aaral, ang pag-eehersisyo ng limang beses sa isang linggo, ng 30 minuto hanggang 1 oras kada ehersisyo, ay malaki ang maitutulong para mapababa ang blood pressure (presyon ng dugo) at mapabagal o mapahinto ang sakit sa bato.

Filed Under: Prebensyon at Pag-iwas, Sakit Tagged With: , , , ,

Ano ang gamot sa sakit sa bato o kidney disease?

November 10, 2014 by

Anong mga gamot ang maaaring inumin para sa sakit sa bato?

Ang layunin ng paggagamot sa sakit ng bato ay mapahinto o mapabagal ang paglala ng sakit, at isa sa mahalagang bahagi nito ay ang pagkontrola ng altapresyon o mataas na blood pressure. Depende sa kanilang blood pressure, ang mga pasyente na may sakit sa bato ay maaaring resetahan ng mga gamot na pampababa ng blood pressure gaya ng Captopril o Losartan (marami pang iba; hayaang ang doktor ang magreseta ng mga gamot na ito at kung gaanong kadalas o kung ilang miligrama).

Bukod sa mga gamot laban sa high blood maaari ring magbigay ng mga gamot na pampaihi (diuretic) lalo kung may pamamanas, at gamot na pampababa ng kolesterol kung mataas ang koesterol. At kung ang sakit sa bato ay isang komplikasyon ng diabetes, bahagi din sa paggagamot ang paggagamot ng diabetes o anumang sakit.

Dagdag sa mga gamot nito ang mga vitamins at minerals na maaaring mabawasan dahil sa sakit sa bato. Kabilang dito ang Vitamin D, Iron, at Phosphate. Ang mga ito ay pawang naka-depende kung gaanong kalala ang sakit at ang inyong doktor ang makakapagsabi kung alin sa mga ito ang dapat inumin.

Bukod sa gamot, ano pa ang dapat gawin para malunasan ang sakit sa bato?

Ang mga sumusunod ay dapat gawin ng mga pasyenteng may chronic kidney disease upang maiwasan ito o mapabagal ang paglala:

  • Pagtigil sa paninigarilyo
  • Pagtigil o agbabawas sa pag-inom ng alak
  • Pagkain ng masustansya, hindi maalat, at mababa sa taba
  • Pagkain ng prutas at gulay araw-araw
  • Pag-eehersisyo ng hindi kukulangin ng 5 beses kada linggo
  • Pagbabawas ng timbang kung ikaw ay obese o overweight
Filed Under: Sakit Tagged With: , , , ,

Paano malaman kung may sakit sa bato o kidney disease?

November 10, 2014 by

Kung may mga sintomas ng sakit sa bato, isa sa mahalagang pagsusuri na ipapagawa ng doktor ay ang blood chemistry, o pagtingin ng isang sample ng dugo para makita ang iba’t ibang kemikal na nadoon – kung normal ba ang mga antas nila. Partikular na mahalaga ang sukat ng creatinine. Ang normal na sukat ng creatinine ay 0.6 hanggang 1.2 milligrams (mg) per deciliter (dL) sa mga kalalakihan at 0.5 hanggang 1.1 mg/dL sa mga kababaihan. Kung mataas ang creatinine, nangangahulugan na maaaring may diprensya ang bato – bagamat hindi pwedeng ito lamang ang gawing basihan para masabing may problema nga ang bato. Ang BUN o blood urea nitrogen ay isa ring sukat na mahalagang tingnan. Basi sa creatinine, maaaring ma-compute ang glomerular filtration rate (GFR) na siyang sukat ng kakayanan ng mga bato na salain ang mga dumi ng katawan.

Bukod sa blood test na ito, ang urinalysis o pagsusuri ng ihi ay mahalaga rin upang makita kung may protina o dugo sa ihi. Minsan, sinusukat din ang dami ng ihi sa loob ng 24 na oras upang makita kung gumagana ba ng maayos ang mga bato.

Sa ilang mga kaso ng sakit sa bato, mahalagang makita kung ano ang itsura ng mga bato at para dito, isang mabisang paraan ay ang paggamit ng ultrasound. Kung malala na ang sakit sa bato, maaaring mag-iba ang hugis ng bato at magmukhang kulubot. Bukod sa ultrasound, pwede ring CT scan ang ipagawa para masilip ang mga bato.

Filed Under: Sakit Tagged With: , , , ,

Ano ang mga sintomas ng sakit sa bato o kidney disease?

November 10, 2014 by

Gaya ng maraming kondisyon, sa umpisa ng sakit ng bato ay maaaring wala itong sintomas at sa laboratoryo lamang makita ang diprensya. Subalit kapag ito ay naging mas malala, maaaring magkaron ng mga sintomas gaya ng:

  • Pagbabawas ng timbang o pamamayat
  • Pamamanas sa paa at kamay
  • Hapo o hirap sa paghinga
  • Pagbabago sa kulay at lapot ng ihi
  • Balisawsaw, ihi ng ihi lalo na sa gain
  • Pangangati
  • Pamumulikat ng madalas
  • Para sa mga lalaki, hirap patigasin ang ari (erectile dysfunction)

    • Muli, hindi lahat ng mga sintomas na ito ay maaaring maranasan ng taong may sakit sa bato, at ang pagkakaron ng mga iba ay hindi rin nangangahulugan ng pagkakaron ng sakit sa bato. Magpatingin sa doktor para masuri ang iyong kondisyon kung nararamdaman mo ang anuman sa mga ito.

Filed Under: Sakit Tagged With: , , , ,

Mga kaalaman tungkol sa sakit sa bato o kidney disease

November 10, 2014 by

kidney

Ano ang sakit sa bato

Ang mga sakit sa bato (Ingles: kidney disease o kidney problem) ay mga karamdaman na nakaka-apekto sa bato (kidney) na siyang responsable sa pagsasala (filtration) ng iba’t ibang bagay na dumadaan sa katawan. Ang tubig at ang mga bagay na kailangan nang ilabas ng katawan na nasasala ng bato ay nakokolekta sa pantog at nilalabas ng ating katawan bilang ihi. Dahil sa mahalagang papel nito, anumang kondisyon na nakaaapekto sa bato ay maaaring ding makaapekto sa buong katawan. Gayun din naman, anumang kondisyon sa katawan, gaya ng diabetes, ay maaari ding makaapekto sa bato.

Bagamat maraming uri ng sakit sa bato, isang kondisyon na tinatawag na ‘chronic kidney disease’ ang karaniwang tinutukoy kapag sinabing ‘sakit sa bato’. Ang ibig sabihin ng chronic kidney disease ay hindi na magampanan ng mga bato ang kanilang lapel na pagsasala ng mga dumi sa katawan. Dahil dito, maaaring tumaas ang antas ng mga dumi sa dugo at maging sanhi ng high blood, pagiging sakitin, at marami pang ibang komplikasyon. Kapag hindi na talaga kaya ng mga bato na gampanan ang kanilang lapel, dito papasok ang tinatawag na dialysis, kung saan makina ang gumagawa ng tungkulin ng mga kidney – o kaya naman kidney transplant o pag-aalis ng sirang kidney at paglalagay ng bagong kidney mula sa ibang tao sa pamamagitan ng isang operasyon.

Gaanong kalaganap ang sakit sa bato o kidney disease?

Ang chronic kidney disease ay pang-9 sa pinakakaraniwang na sanhi ng pagkamay sa Pilipinas, at ito’y nakaka-apekto sa 1 sa 10 sa mga nakakatandang Pilipino.

Ano ang sanhi ng sakit sa bato?

Diabetes at high blood ang dalawang pinakamadalas na sanhi ng pagkakaron ng sakit sa bago o chronic kidney disease. Ang mga ibang karamdaman sa katawan gaya ng lupus ay maaari ding maka-apekto sa bato.Bukod dito, may iba pang mas madalang na sanhi gaya ng mga kondisyon na namamana (genetic) gaya ng polycystic kidney diease, pagkasira ng bato dahil sa matagalang pag-inom ng mga steroids, at diprensya sa pagkakabuo ng mga bato noong nasa sinapupunan pa lamang ang pasyente.

Anong ibig-sabihin ng mga stages ng Chronic Kidney Disease?

May limang stage ng Chronic Kidney Disease, depending sa antas ng kakulangan ng bato na gumana bilang tagasala ng katawan. Kapag Stage I at Stage II Chronic Kidney Disease, nangangahulugan na hindi pa grabe ang problema at maaaring sa laboratoryo pa lamang makita na problema at wala pang sintomas na maramdaman. Kapag Stage III at Stage IV, mas apektado na ang mga bato. Kapag Stage V naman, ibig-sabihin ay halos hindi na talaga gumagana ang kidney at kinakailangan nang i-dialysis o palitan ang kidney sa pamamagitan ng kidney transplant.

Filed Under: Sakit Tagged With: , ,