Health Tips sa Panahon ng Tag-ulan

July 6, 2015 by

Sa pag-pasok ng panahon ng tag-ulan sa Pilipinas, mahalaga na isaalang-alang ang ating kalusugan. Maraming sakit at aksidente ang nagbabadiya sa madulas na kalye, mga bahang kalsada, malakas na pag-buhos ng ulan, at sa mga dumaraming lamok sa mga imbak na tubig. Laging tatandaan na sa pagiging maagap nakasalalay ang kaligtasan, hindi lamang ng sarili, kundi ang buong pamilya. Narito ang mga epektibong health tips na hatid ng Kalusugan.Ph sa panahon ng tag-ulan.

Students walk home in the rain after the suspension of classes due to rainfall from Typhoon Nesat in Quezon City

1. Huwag nang lumabas ng bahay kapag malakas ang ulan kung hindi mahalaga ang pupuntahan.

Hanggat maaari, ipagpaliban na lang ang mga lakad na kaya namang ipagpaliban. Ito’y upang maiwasan ang pagkaka-stranded sa lugar na pupuntahan at mga kalsada dahil sa matinding trapik at kawalan ng mga masasakyan sa lansangan. Nariyan din ang panganib ng aksidente sa kalsada dahil sa madulas ng daanan. Maiiwasan din ang ‘di kanais-nais na paglusong sa baha na maaaring may hatid pang sakit. Ang pananatili sa loob ng bahay ang pinakamainam at ligtas na desisyon sa panahong malakas ang ulan.

2. Magsuot ng damit na nararapat sa malamig na panahon at buhos ng ulan

Kung hindi maiiwasang lumabas, tiyakin na tama ang damit na susuotin. Gumamit ng jacket o sweater na poprotekta laban sa malamig na panahon. Magsuot din ng kapote, o kaya ay gumamit ng payong upang hindi mabasa ng ulan. Kung baha, huwag kakaligtaan ang paggamit ng bota.

3. Huwag hayaan ang mga naipong tubig-ulan

Pagkatapos bumuhos ng ulan, agad na silipin ang paligid kung may naipong tubig-ulan. Kung meron, agad itong itapon nang sa gayon ay maiwasang pamugaran ito ng mga lamok na posibleng may dalang dengue. Kung gagamitin ang naipong tubig-ulan, halimbawa sa pagdidilig ng halaman o kaya sa pag-lalaba, tiyaking may takip ang pinag-iimbakan ng tubig at agad itong gamitin.

4. Panatilihin ang kalinisan ng lugar.

Linis ang paligid sa lahat ng oras. Iwasang magtapon ng mga basurang maaaring magdulot ng pagbabara sa mga kanal na maaari namang magsanhi ng pagbabaha sa pagbuhos ng malakas na ulan. Maiiwasan din ang pagdami ng mga daga at ipis sa paligid na makapagdadala ng sakit.

5. Ihanda ang mga kagamitang pang-emergency.

Hindi rin maiiwasan ang biglaang pagkawala ng kuryente o kaya’y pag-apaw ng mga ilog sa panahon na sunod-sunod ang pagdating ng mga bagyo. Ang mga insidenteng ito ay maaaring magtulak sa paglikas ng ilang mga residente sa mga delikadong lugar papunta sa mga tinalagang evacuation centers. Bago pa man dumating ang ganitong mga kaganapan, siguraduhing nakahanda na gamit na pang-emergency gaya ng flash light, radyo, mga baterya, first aid kit, pagkain at inumin, kumot, at mga gamot.

6. Bantayan ang mga anunsyo ng PAG-ASA at lokal na pamahalaan.

Laging tutukan ang mga balita at anunsyo ng pamahalaan tungkol sa progreso ng pag-ulan o pagbaha sa lugar. Lagi ding bantayan ang mga suspensyon ng pasok sa eskuwela at opisina upang hindi na sumugod pa sa kasagsagan ng pag-ulan.

 

Filed Under: Buhay Sigla, Prebensyon at Pag-iwas Tagged With: ,

Mga sakit na dapat bantayan sa selebrasyon ng Pasko

December 5, 2014 by

Sa pagsapit ng pasko, hindi maiiwasan ang sunod-sunod na handaan. Kabi-kabilaan ang mga christmas party at kainan. Likas ito sa mga Pinoy, mahilig sa mga salo-salo. Ngunit kasabay ng mga kasiyahang ito, dapat ay maging maingat, maagap at responsable pa rin sa sariling kalusugan. Hinay-hinay lamang sa pagkain, piliing mabuti ang mga kakainin, at iwasan ang mga dapat iwasan. Ang mga sakit na maaaring maranasan ay konektado sa mga pagkain ngayong pasko.

Narito ang ilan sa mga sakit na dapat bantayan sa panahon ng selebrasyon ng Pasko:

 

Impatso

Hinay-hinay lang sa pagkain at baka maimpatso ka. Ang impatso, o hindi natunawan, ay ang sakit na nararanasan kapag walang humpay at sunod-sunod ang pagkain na kinakain. At dahil dito, maaaring makaramdam ng pananakit ng tiyan, pagbigat ng pakiramdam, at pagsusuka. Dapat tandaan na ang tiyan ay napapagod din sa pagtunaw ng pagkain kung kaya’t kailangan din nito ang pahinga. Basahin ang mga kaalaman tungkol sa sakit na impatso o hindi natunawan: Sakit na Impatso.

Paano ito maiiwasan: Dahan-dahan lamang sa pagkain at bigyan ang tiyan ng pahinga. Lagyan ng agwat na 3 oras ang bawat kainan. Nguyain din na mabuti ang kinakain, at kung busog na, ‘wag nang pilitin pang kumain.

 

Heartburn

Tulad din ng impatso, ang heartburn ay maaaring maranasan kung walang humpay at walang pahinga ang tiyan sa pagkain. Dito’y nakararanas ng hapdi na tila umiinit ang loob na bahagi ng dibdib dahil sa pag-akyat ng laman ng tiyan (stomach) patungong esophagus marahil dahil sa sobrang kabusugan. Ang mga acid na nagmumula sa tiyan ang nagsasanhi ng mainit na pakiramdam sa dibdib. Basahin ang mga pagkain na dapat iwasan kung may hyperacidity: Mga pagkain na dapat limitahan kapag may hyperacidity.

Paano ito maiiwasan: Dahan-dahan lamang sa pagkain at bigyan ang tiyan ng pahinga. Lagyan ng agwat na 3 oras ang bawat kainan. Nguyain din na mabuti ang kinakain, at kung busog na, ‘wag nang pilitin pang kumain. Mas mataas ang posibilidad na maranasan ang heartburn kung sinasabayan ng alak ang pagkain, kaya’t makabubuti na umiwas din sa alak.

 

Altapresyon

Sa mga indibidwal na may kasaysayan na ng altapresyon o highblood sa pamilya o sa sariling kalusugan, dapat ay piliin na ang mga pagkain na kakainin sa mga handaan. Ang taong inaatake ng altapresyon ay maaaring makaranas ng di kumportableng pakiramdam, paninikip ng batok, at pagkahilo. Kung mapapabayaan, maari itong humantong sa atake sa puso. Alamin kung anong mga pagkain ang dapat iwasan ng taong dumaranas ng altapresyon: Mga pagkain na dapat iwasan kung may altapresyon.

Paano ito maiiwasan: Ang pagkakaroon ng altapresyon ay sinasabing konektado sa pagkain ng matataba, mamantika at maaalat na pagkain, kung kaya makabubuti na ang mga ito ay iwasan. Iwasan na ang lechon, kaldereta, kare-kare at iba pang matatabang pagkain. Iwasan din ang alak. Tiyakin din ang regular na pag-eehersisyo.

 

Atake sa Puso

Ang sakit na atake sa puso ay minsa’y konektado sa altapresyon. Kung kaya’t nakakabahala na baka humantong sa atake sa puso ang kawalan ng kontrol sa pagkain. Laging tatandaan na ang atake sa puso ay nakamamatay. Basahin ang mga senyales na maaaring mapansin kung may sakit sa puso: Mga senyales ng lumalalang sakit sa puso.

Paano ito maiiwasan: Makabubuting umiwas na sa mga pagkain na pinagbabawal kung nasa kasaysayan ng pamilya ang atake sa puso. Ang mga mamanika at matatabang pagkain na madalas nating nakikita sa mga handaan ang kadalasang nagmimitsa ng atake sa puso.

 

Diabetes

Ang mga taong mayroong diabetes ay dapat na maging maingat din sa mga pagkaing kakainin sa mga handaan sa pasko. Ito ang sakit na tumutukoy sa kawalan ng abilidad ng katawan na maibigay ng wasto ang asukal sa iba’t ibang bahagi ng katawan upang magamit bilang enerhiya. Dahil sa kondisyon na ito, naiipon ang asukal sa dugo. Hindi makabubuti na magdagdag pa ng asukal sa katawan kung kaya’t dapat ay hinay hinay na rin ang pagkain na may mataas na sugar content. Basahin ang mga alternatibong pagkain na maaaring kainin ng taong may sakit na diabetes: Mga alternatibong pagkain para sa may diabetes.

Paano ito maiiwasan: Umiwas sa mga pagkain na mataas na lebel ng asukal. Alamin ang mga pagkain na may mababaang glycemic index.

 

Sakit sa atay

Hindi rin maiiwasan ang mga inuman kasabay o pagkatapos ng mga handaan. Kung kaya’t nangaganib din ang atay. Ang sobrang alak ay maaaring magdulot ng sakit sa atay tulad ng liver cirrhosis. Ang atay na nakakaranas ng cirrhosis ay makapagpapahina sa katawan, at makapagdudulot pa ng ibang sintomas gaya ng kawlan ng gana kumain, paninilaw ng balat, at lagnat. Basahin ang mga pagkain na maaaring kainin ng taong may sakit sa atay: Mga pagkain na mabuti sa atay.

Paano ito maiiwasan: Hinay-hinay lamang sa pag-inom. Limitahan ito at kung maaari, huwag gawing araw-araw.

 

Filed Under: Buhay Sigla, Itanong kay Doc, Prebensyon at Pag-iwas Tagged With: , ,

Mga Kondisyon at Sakit na Nauuso sa Panahon ng Bagyo

December 4, 2014 by

Dahil ang Pilipinas ay likas na dinadaanan ng mga bagyo sa buong taon, dapat ay malinang ng lahat ang kahalagahan ng pag-iwas at prebensyon sa mga sakit at kondisyon na nauuso sa mga panahon na ito. Sa panahong ito, nagaganap ang pagbaha, kontaminasyon ng mga pagkain at inumin, kakulangan ng mga pangkain, at hawaan ng mga sakit sa mga evacuation centers na posibleng umabot sa epidemya. Pero ano nga ba ang mga kondisyon at sakit na madalas nating naririnig sa tuwing may dadaan na bagyo sa mga lugar? Narito ang ilan sa mga mga ito:

 

Leptospirosis

Ang isa sa mga pinakausong sakit na nararansan sa panahon ng tag-ulan at bagyo ay ang sakit na Leptospirosis. Ito ay ang sakit na nakukuha mula sa ihi ng daga na humahalo sa tubig baha. Maaari magkasakit nito kung ang kontaminadong tubig-baha ay makapasok sa sugat.

Paano ito maiiwasan: Hanggat maaari, huwag lumusong sa baha lalo na kung may sugat. Kung hindi naman maiwasan, siguraduhing may proteksyon sa paa gaya ng bota.

 

Pagtatae o Diarrhea

Hindi rin maiiwasan na mauso ang sakit na pagtatae. Dahil sa kakulangan ng suplay ng mga pagkain, maaaring makontamina ang natitira pang pagkain na hindi naman maiwasang hindi kainin. Mahalagang maagapan ang sakit na ito upang maiwasan ang dehydration ng katawan na maaaring makamatay.

Paano ito maiiwasan: Umiwas sa mga pagkain na may posibilidad ng kontaminasyon. Lutuin din ng husto ang mga pagkain, at initin ang mga tirang pagkain. Salain at pakuluan ng hindi bababa sa isang minuto ang inuming tubig.

 

Ubo, Sipon at Trangkaso

Ang mga karaniwang sakit na dulot ng impeksyon ng virus ay nauuso rin sa panahon ng pagbagyo at pag-ulan. Kadalasang kumakalat ito sa mga evacuation centers na puno ng mga tao lumikas mula sa pananalasa ng bagyo. Ang pagsasama-sama ng mga tao ay nakapagpapataas ng posibilidad ng hawaan ng mga ganitong sakit.

Paano ito maiiwasan: Ugaliin ang paghuhugas ng kamay at palakasin ang resistensya ng katawan. Kumain ng masusustansyang pagkain o kaya ay uminom ng bitamina.

 

Alipunga

Madalas din ang mga kaso ng alipunga lalo na kung mabababad ang paa sa maduming tubig o laging nakapaa sa mga pampublikong lugar. Ang alipunga ay ang impeksyon ng fungi sa paa na nagdudulot ng matinding pangangati at mabahong amoy sa paa.

Paano ito maiiwasan: Kung sakaling mababad ang paa sa baha, hugasan ito ng maigi gamit ang sabon at malinis na tubig. Iwasan din na magpaa kung maglalakad sa mga pampublikong lugar.

 

Malnutrisyon

Sa panahon ng delubyo, may posibilidad na kumonti ang suplay ng pagkain. At dahil dito, lumiliit ang nutrisyon na nakukuha ng bawat isa. Ang sintomas ng malnutrisyon at ang malaking kabawasan ng timbang at kawalan ng sigla.

Paano ito maiiwasan: Bago pa man dumating ang bagyo, tiyakin na may sapat na pagkain na naitabi para sa buong pamilya na maaaring magtangal ng hanggang isang linggo. Tiyakin din na makakakain pa rin ng 3 beses sa isang araw.

 

Dengue

Dahil din sa pag-uulan, maaaring dumami ang lamok sa mga napabayaang imbak ng tubig. Ang pagdami ng lamok ay maaaring magdulot ng pagkalat ng sakit na dengue lalo na sa mga masisikip na evacuation center. Ang pagkakaroon ng dengue ay dapat ikabahala sapagkat kung mapapabayaan, maaari itong makamatay.

Paaano ito maiiwasan: Linisin ang mga lugar na maaaring pagpugaran ng lamok. Gumamit din ng kulambo lalo na sa pagtulog sa gabi.

 

Cholera

Malaki ang posibilidad ng kontaminasyon sa mga inuming tubig dahil sa mga dumadaan na bagyo. Isa sa mga sakit na maaaring idulot ng kontaminasyon na ito ay Cholera. Ang pagkakaroon ng cholera ang makapagdudulot ng tuloy-tuloy na pagtatae na kung mapapabayaan ay maaaring magdulot ng dehydration.

Paano ito maiiwasan: Tiyaking malinis ang iniinom na tubig. Salain at pakuluan ang inuming tubig ng hindi bababa sa isang minuto upang mamatay ang mga mikrobyo. Maghugas din parati ng mga kamay.

 

Typhoid

Gaya ng cholera, ang sakit na Typhoid ay nakukuha rin sa mga kontaminadong inumin at pagkain. Sa pagkakaroon ng sakit na ito, nararanasan din ang tuloy-tuloy na pagtatae na may kasama pang mataas na lagnat. Dapat ding agad na madala sa pagamutan ang taong nakakaranas ng sakit na ito sapagkat maaari din itong makamatay kung isasawalang bahala.

Paano ito maiiwasan: Tiyaking malinis ang iniinom na tubig. Salain at pakuluan ang inuming tubig ng hindi bababa sa isang minuto upang mamatay ang mga mikrobyo. Maghugas din parati ng mga kamay.

 

Iba pang impeksyon sa sugat at balat

Ang pananatili sa mga evacuation center ay maaaring magdulot ng iba’t ibang sakit kung sakaling mapapabayaan madumi ang kapaligiran. Ang ilan sa mga sakit na maaaring makuha ay ang impeksyon sa sugat gaya ng tetano at ilan pang impeksyon sa balat kaya ng pigsa at galis. Maaari din magkaroon ng hawaan ng kuto sa ulo.

Paano ito maiiwasan: Para makaiwas sa mga impeksyon sa sugat, siguraduhing malilinis at malagyan ng gamot. Gawin itong regular hanggat hindi pa gumagaling ang sugat. Kung malala ang sugat, ipatingin ito sa klinika o ospital. Para naman maiwasan ang mga impeksyon sa balat, dapat ay panatilihing malinis ang kapaligiran.

 

Iba pang sakit na dulot ng virus

Dahil nga sa masikip at kadalang siksikan ang ang mga tao sa evacuation centers, mahirap maiwasan ang hawaan ng mga sakit na dulot ng impeksyon ng virus. Ang ilan pang madalas kumalat na mga sakit sa mga evacuation centers ay ang tigdas, sore eyes, bulutong at beke.

Paano ito maiiwasan: Mahirap maiwasan ang mga sakit na dulot ng virus lalo na kung nagsimula na itong humawa-hawa sa mga tao sa evacuation centers. Ang tangi lamang magagawa ay ang paratihang paghuhugas ng mga kamay. Maaari din itong maagapan kung umpleto sa pagpapaturok ng bakuna.

Filed Under: Gabay Kalusugan, Itanong kay Doc, Kalusugan sa Pilipinas, Prebensyon at Pag-iwas Tagged With: , ,

Mga Payong Pangkalusugan sa Pagdating ng Bagyo

December 4, 2014 by

Bukod sa pinsalang dulot ng mga bagyo, sila rin ang sanhi ng iba’ ibang sakit at problemang pangkalusugan. Halimbawa, ang baha na dulot ng bagyo ay isang dahilan sa paglaganap ng sakit na leptospirosis. Ang tubig na kontaminado ng tubig baha ay maaari ding magdulot ng iba’t ibang sakit sa tiyan. And syempre, ang mga hangin ng bagyo ay maaring magdulot ng mga sugat at iba pang sakuna. Subalit ang mga ito ay maaaring maiwasan sa pamamagitan ng wastong paghahanda.

Pagiging ligtas ng pagkain kapag may bagyo

Bago dumating ang bagyo: Kung kaya, mag-ipon ng mga pagkain na tumatagal, gaya ng mga delata, daing. Siguraduhin din na may bigas, asin, at iba pang sangkap na tatagal ng isang linggo. Subukang ubusin na kaagad ang mga pagkain sa inyong refrigerator dahil baka mawalan na kuryente na masayang ang mga pagkain na nasa ref.

Pagkatapos ng bagyo: Huwag kakainin ang anumang pagkain na nabahiran ng tubig-baha. Kung nawalan kuryente, kainin na kaagad ang maaaring kainin mula sa inyong ref.

Pagiging ligtas ng tubig kapag may bagyo

Bago dumating ang bagyo: Mag-ipon ng malinis na tubig na pang-inom, pangluto, pampaligo, at iba pa. Kung mas marami ang kayang ipunin, mas maganda.

Pagkatapos ng bagyo: Huwag gumamit ng tubig na nabahiran ng tubig-baha. Uminom lamang ng tubig na tiyak na malinis. Kung hindi sigurado, pakuluan ang tubig at siguraduhing ang pagkulo nito ay hindi bababa sa isang buong minuto para mapuksa ang anumang mikrobyo na meron ito.

Pagiging ligtas mula sa mga sakit kapag may bagyo

Hanggat maaari, huwag lulusong sa baha lalo na kung may sugat sa mga paa. Kung hindi maiiwasan, siguraduhing may suot na proteksyon tulad ng bota upang hindi mapasok ng kontaminadong tubig ang sugat kung sakaling meron man. Tiyakin din na linising mabuti ang mga paa matapos lumusong upang maiwasan ang pagkakaroon ng iba pang sakit gaya ng alipunga.

Bago pa man dumating ang bagyo, tiyakin ding may nakaimbak na sapat na suplay ng gamot at pang-lunas sa mga sugat. Mas mabuti nang nakakasigurado sapagkat baka dapuan ng sakitang isang miyembro ng pamilya sa pagtatapos ng bagyo. Dapat ay mayroong mga gamot para sa lagnat at sipon (paracetamol at ibuprofen), para sa impeksyon (antibiotic), para sa pagtatae (loperamide), kontra sakit (pain relievers). Bukod sa mga gamot, dapat ay mayroon ding first aid kit na nakahanda kung sakaling mayroon madisgrasya.

Iba pang paghahanda na dapat isaalang-alang

Sa panahon ng delubyo, dapat ay may nakahanda ring mga damit, mga kumot at iba pang proteksyon sa lamig. Ito ay higit na kailangan kung napabalitang ang tatahakin ng bagyo ay ang inyong lugar at may posibilidad ng pagkasira, pagbaha, kawalan ng komunikasyon at kuryente sa isang komunidad.

 

 

Filed Under: Buhay Sigla, Itanong kay Doc, Prebensyon at Pag-iwas Tagged With: , , ,