Inanunsyo ng Department of Health (DOH) noong Biyernes ang plano nitong magpamigay ng libreng pang-mentenang gamot sa mga pasyenteng may sakit na altapresyon at diabetes sa buong bansa simula Enero 2016. Maaring makuha ang mga libreng gamot sa mga DOH regional rural health units (RHU).

Ayon kay Health Secretary Janette Garin, ang mga gamot na mahalaga para kontrolin ang altapresyon at diabetes ay maaaring tanggapin ng mga pasyenteng dumaranas ng mga nasabing sakit. Kinakailangan lamang munang magpaparehistro sa DOH Hypertension and Diabetes Club sa kani-kaniyang lokal na tanggapan.

Kaugnay nito, gagawa ang DOH ng opisyal na listahan ng mga pasyenteng makatatanggap ng libreng gamot simula Enero 2016.

Upang maging miyembro ng DOH Hypertension and Diabetes Club, kinakailangan lamang magpa-diagnose ng sakit sa mga barangay health workers sa mga lokal na klinika o pagamutan. Matapos suriin, maaari nang ipa-rehistro ang pangalan sa DOH Hypertension and Diabetes Club na matatagpuan sa lokal na tanggapan ng DOH sa kanikaniyang lugar. Ang mga myembro ay makakatanggap ng libreng gamot para sa altapresyon (Losartan, Amlodipine, Metroprolol) at diabetes (metfromin).

Bilang kapalit, kinakailangang makiisa ng bawat miyembro sa mga programa at aktibidad ng DOH na magpapakalat ng kaalaman tungkol sa sakit na altapresyon at diabetes.

Sa simula, ito ay bubuksan sa mga mahirap na sektor ng lipunan na walang kakayanang makabili ng gamot para sa kanilang mga kondisyon, gayundin ang mga pasyenteng marami nang gastusin dahil sa samu’t saring sakit na nararanasan.

Ang programang ito ay hatid ng mas pinabago at pinag-igting na serbisyong pangkalusugan ng pamahalaan sa ilalim ni Pangulong Aquino.

Sa huli, hinimok ni Sec. Garin ang lahat na umiwas sa mga gawain nakasasama sa kalusugan gaya ng paninigarilyo, sobrang pag-inom ng alak, at iba pa, upang mas lalong maging epektibo at kapakipakinabang ang programang pangkalusugan ng pamahalaan.

Pinangunahan ng Department of Health (DOH) ang paglulunsad ng kampanya nito kontra paputok para sa pagsalubong ng paparating na 2016. Kasama ang iba’t ibang sangay ng pamahalaan: Department of Interior Local Government (DILG), Department Trade and Industries (DTI), Department of Education (DepEd), Philippine National Plice (PNP), Bureau of Fire Protection (BFP), at Eco Waste Coalition, opisyal na inilunsad ang kampanya kontra paputok para sa taong 2015. At ang tema ngayong taon, “Sa Ingay Walang Sablay, sa Paputok Goodbye Kamay”.

Kung noong nakalipas na taon ay gumamit ng taktikang pananakot ang DOH sa pamamagitan ng pagpapakita sa telebisyon ng mga instrumentong ginagamit sa mga naputukan, iba naman daw ang paraang nais gamitin ngayon ng ahensya. Upang matiyak na malayo sa paggamit ng paputok sa pagsalubong ng bagong taon, hinihikayat ng ahensya ang paggamit ng alternatibong paraan ng pagbubunyi at pag-iingay. Sa halip na magpaputok, inirekomenda ng DOH ang paggamit ng torotot, busina ng kotse, o kaya’y malakas na pagpapatugtog. Ang mga paraang ito ay ligtas ay malayo sa peligro ng sunog o anumang akisdente.

Nanawagan si Health Secretary Janette Garin para sa kooperasyon ng mga LGU at iba pang ahensya ng pamahalaan para sa matagumpay na kampanya ngayong taon. Target umano nila ang zero casualty sa pagsalubong ng 2016. Nanawagan din ang DOH sa publiko na maging mapagmatyag sa paggugunita ng bagong taon.

Noong taong 2014, umabot sa 860 ang bilang ng insidenteng konektado sa paputok, at wala ring naitalang namatay. Ito ay mas mababa nang 16% kumpara sa nakalipas pang taong 2013. Karamihan sa mga kasong naitala noong 2014 ay nagmula sa National Capital Region.

Nagpaalala din si Secretary Janette Garin na kung sakaling maputukan, agad na hugasan ang sugat ng umaagos na tubig hanggang sa tuluyang mawala ang dumi at pulburang dumikit sa sugat. Agad ding isugod sa pinakamalapit na ospital ang naputukan upang mabigyan ng karampatang lunas.

Alalahanin na ang mga grabeng kaso ng naputukan ay maaaring humantong sa pagputol ng bahagi ng katawan na naputukan. Ito ay may seryosong epekto sa buhay ng tao.

Ikinabahala ng Department of Health (DOH) ang patuloy pa rin na pagtaas ng bilang ng kaso ng positibo sa sa HIV. At kaugnay nito, inihayag ng DOH ang kasalukuyang estado ng lumalaganap na sakit sa bansa.

Ayon sa ulat ng DOH, nananatiling mababa ang kaalaman tungkol sa pag-iwas at pagkakahawa ng sakit sa ilang mga mahahalagang lugar sa bansa na talamak ang kaso ng sakit. Ang target na 80% na kabuuang pagkalat ng kaalaman sa populasyon na namemeligrong magkaroon ng sakit ay hindi pa rin maabot-abot at nanantiling mababa sa 40%.

Isa sa mga nakikitang solusyon ng DOH kaugnay ng lumalalang problemang ito ay ang pagpapalawig pa ng pakikipag-ugnayan ng DOH sa iba pang ahensya tulad ng DepEd at mga lokal na organisasyon sa mga malalayong lugar.

Lubos na ikinabahala ng DOH ang patuloy pa rin na pagtaas ng kaso ng may sakit. Mula Enero hanggang Oktubre, umabot na sa 6,552 ang kabuuang bilang ng bagong kaso ng sakit sa bansa. Kung noong taong 2000, 1 kaso lamang ng HIV ang natutukoy kada tatlong araw, ngayong taong 2015, ito ay pumapalo na sa 1 kaso ng HIV kada 1 oras. Tumaas din nang sampung beses ang bilang ng kaso ng mga lalaki at transgender na nagagawang makipagtalik sa kapwa lalaki. Dahil dito, ang paraan ng pakikipagtalik ng lalaki sa kapwa lalaki ang nangunguna na ngayong paraan ng pagkalat ng HIV sa bansa.

Dahil isa rin sa mga tinuturong dahilan ng patuloy na pagtaas ng kaso ng HIV ay ang hindi paggamit ng karamihan ng condom habang nakikipagtalik, itinalaga ng DOH ang target 80% na paggamit ng condom habang nakikipagtalik target ng paggamit ng condom sa mga lalaking nakikipagtalik sa kapwa lalaki na gumamit sila ng kondom. Ngunit sa kasamaang palad, nananatili din itong mababa sa 44%. Ayon sa huling pag-aaral ng Integrated HIV Behavioral and Serologic Surveillance (IHBSS), ang hindi paggamit ng condom ay maaaring dahil sa walang mabilhan nito o kaya ay tinatanggal ito sa kalagitnaan ng pagtatalik. Kaugnay din nito, handang magpamigay ng condom at lubricants ang DOH sa mga lugar na walang mabilhan at hihikayatin din nila ang paggamit ng condom sa pakikipagtalik.

Sa kabuuan, tumaas na ng higit 800% ang paglaganap ng sakit na HIV sa nakalipas na 24 na taon sa bansa. Kung hindi mapipigilan ang mabilis nitong pagkalat, at kung hindi ito pagtutuunan ng sapat na atensyon, maaaring umabot na sa 133,000 ang bilang ng kaso pagsapit ng taong 2022.

Pinaalalahanan ng Department of Health ang publiko na maging wais at maingat sa pamimili ng laruang panregalo ngayong panahon ng kapaskuhan. Ayon sa ahensya, maituturing na ligtas ang laruan kung ito ay angkop sa kapasidad ng gagamit, ito man ay pisikal o mental na kapasidad. Ito rin ay kinakailangang matibay, at angkop sa edad ng batang maglalaro.

Pahayag ni Health Secretary Janette Garin, ang bibilhing panregalo ay hindi lamang dapat nakabase sa presyo o halaga, bagkus ito rin ay kinakailangang dekalidad at ligtas kung gagamitin.

Nagmungkahe naman ang DOH sa mga posibleng ipanregalo ngayong kapaskuhan. Para sa mga batang sanggol hanggang isang taong gulang, ang mga laruang may malalaking piraso at makulay ang dapat bilhin tulad ng rattle at malambot na bola. Maaari din ang mga manika o stuffed toy na maaring labahan kung marumi na. Mara sa mga kabataang toddler o edad dalawa hanggang tatlong taong gulang, maaari ang mga matibay na wooden blocks, kotse-kotsehan, manika, modeling clay, at rocking horse. Basta’t siguraduhin lamang na kumpleto ang label at tiyaking may maayos na balot ang laruang bibilihin.

Kung lalaruin na ng bata ang regalong laruan, tiyaking may matandang nakabantay upang maagapan ang aksidenteng posibleng mangyare. Tiyakin din na itatago sa maayos na taguan ang mga laruan kung hindi gagamitin.

Ayon pa sa kalihim ng DOH, ang mga sumusunod na laruan ay hindi pa maaaring ibigay sa mga batang 3 taon o mas bata pa: bola na may diameter na 1.75 inches o mas maliit pa, mga laruan na madaling mabasag o mahati sa maliliit na piraso, mga laruan na may nahihiwalay na maliliit na piraso, at mga laruan na may matutulis o matalim na bahagi. Ito ay upang maiwasan ang posibleng pagkakalulon ng mga bata sa maliliit na parte ng laruan o kaya ay masugatan ang sarili dahil sa matalim na bahagi ng laruan.

Dinagdag din sa paalala ng DOH ang mga nakalalasong kemikal na maaring taglay ng nabiling laruan. Siguraduhing may sertipikado ng FDA ang laruang nabili upang maiwasan ang peligro ng pagkakalason.

Dahil sa lumalalang anti-microbial resistance o pagkawala ng bisa ng mga gamot sa mga lumalaganap na sakit at impeksyon sa ngayon, pinangunahan ng Department of Health (DOH) ang paglulunsad sa kauna-unahang Anti-Microbial Resistance (AMR) Summit sa Pilipinas. Layon ng pagpupulong na ito na matugunan at mabigyang aksyon ang krisis na kinakaharap ngayon ng mundo ng medisina.

Isa sa mga pangunahing isyu na nais matugunan ng AMR summit ay ang patuloy na maling paggamit ng mga gamot na antibiotic na syang pangunahing sanhi ng pagkakaroon ng anti-microbial resistance at nagpapalakas sa maraming uri ng virus at bacteria.

Ang iba’t ibang uri ng mikrobyo, gaya ng bacteria, virus, fungi, at iba pang parasitko ay may kakayanang makabuo ng resistensya sa gamot. Kung mangyayari ito, ang mga mikrobyo ay magpapatuloy sa pagdami at pagkalat ng sakit nang hindi naapektohan ng kahit na anong gamot. Isa sa mga sakit na apektado ng lumalakas na resistensya ay ang Tuberculosis o TB.

Ayon kay Health Secretary Janette Garin, ang mga pangunahing sanhi ng problemang ito ay ang maling paggamit ng mga antibiotic, maling reseta ng gamot, gayundin ang hindi pagtapon ng tama ng mga gamot.

Inilunsad din ng DOH ang tatlong taong plano nito sa pakikibaka sa anti-microbial resistance. Laman nito ang sumusunod:

1. Pagbibigay ng sapat na tulong pampinansyal na hihimok sa pakikiisa ng publiko
2. Pagpapalakas sa mga laboratoryo na sentro ng pagsasaliksik
3. Pagpapakalat ng mga gamot na dekalidad
4. Pagbuo ng mga regulasyon at pagpapaalam ng tamang paraan ng paggagamot.
5. Pagpapaigting ng pag-agap at pagkontrol sa mga sakit
6. Karagdagang pagsasaliksik na tutulong sa paglago ng kaalaman kontra sa drug resistance
7. Karagdagang plano para sa pag-iwas sa panganib na dulot ng krisis

“Wala nang haze sa Pilipinas.” Ito ang pahayag ni Chief Esperanza Cayanan ng Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA). Ayon sa PAGASA, inihip na ng malamig na hangin mula sa Hilagang-Kanluran o Hanging Amihan (North East Monsoon) ang haze na hinigop ng dumaang Bagyong Lando at bumalot sa ilang lugar sa Pilipinas sa nakalipas na linggo.

Paglilinaw ng ahensya, ang haze na nakikita sa ilang syudad sa bansa ay maaaring dahil na lamang sa polusyon mula sa mga usok ng mga sasakyan at hindi mula sa haze ng Indonesia.

Dagdag pa ni Cayanan, magpapatuloy pa sa pag-ihip ang Hanging Amihan at Easterly Wind, at wala pa namang nakikitang paparating na bagyo sa bansa, kung kaya’t malabo na muling pumasok ang haze mula sa Indonesia sa mga darating na araw.

Noong Lunes, Oktubre 28, ang lebel ng haze sa bansa ay bumaba na sa 30 micrograms per normal cubic meter (g/Ncm). Ayon sa Department of Health (DOH), makasasama lamang sa kalusugan ang haze kung ito ay umabot na sa 154 g/Ncm.

Nilinaw din ni Secretary Janette Garin ng DOH na ang 2 namatay sa GenSan ay pawang dahil sa komplikasyon ng hika at walang koneksyon sa haze na naranasan sa lugar.

Lumalabas sa pinakahuling ulat ng World Health Organization (WHO) na ang mga prosesong karne gaya ng bacon, ham at longanisa ay posibleng magdulot ng kanser sa tagal ng panahon nang pagkain nito.

Ayon sa pag-aaral ng International Agency for Research on Cancer (IARC) ng WHO, ang mga prosesong karne ay kinokonsidera na din bilang carcinogenic o nakapagdudulot ng kanser. May sapat umanong ebidensya na mag-uugnay sa mga ganitong klase ng pagkain sa pagkakaroon colorectal cancer.

Ang sinasabing malakas na ebidensya ay base sa higit 800 na siyentipikong pag-aaral na pare-parehong iniuugnay sa kanser ang mga karneng prinoseso. Nakasaad din na ang mga prosesong karne na tinutukoy dito ay ang mga karne na dinagadagan ng asin, nilagyan ng pampalasa, pinausukan, at sumailalim sa proseso ng pagpepreserba.

Dagdag pa rito, ang mga “red meat” o mapulang karne ng baka at baboy ay tinukoy din sa pag-aaral ng IARC bilang “probably carcinogenic” o posibleng magdulot ng kanser. Bagaman ang pagtukoy na ito ay base lamang sa limitadong ebidensya at pag-aaral.

Umabot na sa Pilipinas ang usok o haze mula sa nasusunog na kagubatan sa Indonesia. Kaugnay nito, nanawagan ang Malacañang na magsuot ang magsuot ng face mask ang mga apektadong residente sa Visayas at Mindanao.

Ipinaabot ni Communications Secretary Herminio Coloma Jr. sa publiko ang babala ng Deparment of Health sa mga posibleng epekto sa kalusugan ng pagkakalanghap ng lumalaganap na haze sa bansa. Lalong pinag-iingat naman ang mga may sakit sa baga at hirap makahinga. Maaaring magdulot ng pag-ubo, pagbahing, paglala ng hika, allergy, at hirap sa paghinga kung makakalanghap ng usok.

Ang lumalalang kondisyong ito ay patuloy namang binabantayan ng ilang ahensya ng pamahalaan. Ang Department of Environment and Natural Resources (DENR) ay nananatiling naka-monitor sa kondisyon ng hangin sa Mindanao at Visayas, habang ang Department of Health naman ay naghanda na rin para sa posibleng pagtaas ng kaso ng mga may karamdaman sa baga dahil sa haze.

Ayon sa PAGASA, ang pagkalat ng usok sa Mindanao at Visayas ay dahil dumaang Bagyong Lando kamakailan. Hinatak kasi nito ang hangin mula sa Indonesia paakyat sa mga kapuluan ng Pilipinas.

Sa kasalukuyan, nararanasan ang makapal na usok sa mga lalawigan ng Bohol, Negros Occidental, at Cebu sa Visayas, gayundin sa Cotabato City, General Santos, Koronadal at Cagayan de Oro City sa Mindanao.